Roztoczańskie piwo

Etykietka legendarnego piwa Roztocze ze Zwierzyńca

Roztoczańskie piwo po stronie polskiej pochodzi ze Zwierzyńca, a po stronie ukraińskiej ze Lwowa. W okolicach Roztocza wskazać jeszcze należy na browar w Janowie Lubelskim.

Zwierzyniec

Budowę obecnego zwierzynieckiego browaru rozpoczęto w 1802 r. Już 4 lata później miała miejsce istotna przebudowa.Pierwotnie produkowano tu dwa gatunki piwa: ordynaryjne i dubeltowe (ze zwiększoną zawartością alkoholu). W 1833 r. powstały gorzelnia i wytwórnia likierów. W latach 1834-1840 r. pracował tu doświadczony włoski likiernik Luigi Papi. Jak pisze w swych pracach Halina Matławska, w zwierzynieckim zakładzie powstawały zaprawiane cukrem likiery na bazie owoców: ananasowe, brzoskwiniowe, pomarańczowe, waniliowe, różane, białomorówki, malinowe, nalewane na wiśniach ratafie i sporządzane na pestkach persico, nalewane na tataraku (kalmus, ajerówka) i konwaliach, wódki cytwarowe i piołunowe, likiery miętowe, kminkowe (kimel, alasz), kawowe oraz korzenne (cynamonówka i goździkówka), a także wódki z gałganem (tatarakiem i żubrówką). Papi produkował tu nawet wódki gdańskie, których receptury otoczone były ścisłą tajemnicą, w tym goldwassery (złote wody) i tzw. krambambuli, której nazwa pochodzi od niemieckiej pieśni hulaszczej. Zwykle jednak przedkładano nad wszystko żytniówkę, nalewaną z beczki dębowej, zwłaszcza po winie. Pożary z lat 1851 i 1875 zakończyły działalność najpierw likierni, potem gorzelni. Browar działa jednak do dziś.

W połowie lat 90. XX w. w miejsce nazw swojskich, takich jak Roztocze, Jasne Pełne, czy Kryształ w Zwierzyńcu pojawiły się nazwy obce: Grill beer i Hunter.

Po przerwie z kocem 2013 r. produkcja piwa powraca do roztoczańskiego Zwierzyńca. Nowa nazwa to Zwierzyniec Pils, należący do grupy Bohemian pilsner, warzony z wykorzystaniem dekokocji dwuwarstwowej, dawnej metody, która jest trudniejsza i dłuższa w stosunku do dzisiejszych rozwiązań.

W 2014 r. w starym browarze utworzono muzeum. Jednocześnie w tzw. nowym browarze, oprócz znanego już Zwierzyńca Pils, sezonowo rozpoczęto ważenie nowych gatunków piwa: Ordynackie lekkie, Dzikie Ale! (ciemne) i Roztoczańskie Dymione. Wyróżnić warto piwo Ordynackie, lekki lager (3,9% alk.) z goryczką pochodzącą od 3 gatunków chmielu: Lubelskiego, SYbilli i Marynki.

W 2017 r. w ofercie był butelkowy Zwierzyniec oraz piwa lane: Ordynackie,  Kolsh i Witbier. To ostatnie to tzw. białe piwo pszeniczne w stylu belgijskim.

W 2019 r. oferuje się  nadal Zwierzyniec Pils, Ordynackie i Witbier, a także Zwierzyniec niepasteryzowane i Zwierzyniec Przeniczne.

W 2022 r. mieliśmy Zwierzyniec Pils, Ordynackie lekkie, Zwierzyniec Witbier i Rauchbier (niepasteryzowane, ciemne piwo dolnej fermentacji).

Wola Mała

Wspomnieć należy także o Browarze Biłgorajskim z Woli Małej. Piwo ważone jest poza regionem, ale według biłgorajskiej receptury związanej z zielonym piwem, cenionym już w XVII w. Natrafiłem na Zielone Biłgorajskie, które faktycznie ma barwę zieloną (alk. 4,2%) i nader oryginalny smak. Hasło na etykietce głosi, że: zielone biłgorajskie jak lipiec się pije, a w głowie jak wino wianeczkiem się wije. Jest też cytat z Królowej Marysienki, która rzekomo właśnie piwo biłgorajskie szczególne sobie ceniła. Miałem także okazję spróbować Zielonego biłgorajskiego jasnego (alk. 6,1%) o barwie standardowej i tradycyjnym smaku. Przy warzeniu wykorzystuje się trzy gatunki chmielu: Lubelski, Perle i Sybilla. Na rynku jest jeszcze Zielone lekkie.

Janów Lubelski

Pierwsze piwo ważono w Janowie w 1897 r., browar powstał jednak nieco później, bo w 1907 r. ,jako Janowski Browar Udziałowy. Fundatorami byli sami mieszkańcy (44 mieszczan i włościan). Jest to jeden z niewielu tego typu obiektów postawiony dosłownie na źródłach (tzw. Stoki Janowskie), które wypływają ze skalnych szczelin w sąsiedztwie zabudowań browaru. w 1958 r. zakład został przejęty przez skarb państwa. Wtedy zaczęły się wędrówki. W 1970 r. zakład podlegał Lubelskim Zakładom Piwowarsko-Słodowniczym, w latach 1975-1977 Łańcuckim Zakładom Piwowarskim, a potem Zakładom Piwowarskim w Leżajsku. Sytuacja pogarszała się, w 1978 r. browar przeznaczono do likwidacji, decyzję jednak wstrzymano.W 1992 r. doszło do unieważnienia decyzji o upaństwowieniu zakładu na korzyść spadkobierców Janowskiego Browaru Udziałowego.  Działania sądowe i administracyjne trwały jednak do 1997 r.  W tym czasie zmieniono nazwę spółki na Browar Janów Lubelski. W 1997 r. rozpoczęto sprzedaż piwa beczkowego, a od 2008 r. także butelkowanego o nazwie Janów. Niestety, niezadowalająca sprzedaż spowodowała, że produkcja piwa została zakończona w 2009 r.

W 2022 r. pojawiło się piwo Rzemieślniczy Browar Janów Bohemian Pilsner, które według etykiety ważone jest dokładnie 44 dni. Dystrybutorem jest Browar i Destylarnia w Lublinie. Nie jest jasne, gdzie to piwo jest produkowane, na etykiecie przeczytamy tylko dość enigmatyczny napis, że w Polsce.

Lwów
Piwo we Lwowie warzono już na początku XV w., gdy istniał nawet lokalny cech piwowarów. Browar z prawdziwego zdarzenia powstał w 1715 r. staraniem zakonu jezuitów. W 1896 r. przejęło go Lwowskie Towarzystwo Akcyjne Browarów, którego założycielem był wiedeńczyk Klein. Przełom XIX i XX w. to prawdziwe złote lata, bowiem towarzystwo zapewniało 15 % piwa dla całej rozległej monarchii autro-węgierskiej. Przychody były tak duże, że Klein kupił sobie u cesarza tytuł barona. Niebawem pojawiły się jednak słynne już dziś lwowskie problemy z dostępnością wody, piwo produkowano jednak nadal. W 1999 r. zakupione został przez skandynawską firmę Batlic Bewerages Holding. Na wyposażeniu znajduje się jednak nadal starych oryginalnych urządzeń. Browar słynnie z dużej ilości odmian piwa Lwowskiego, wśród których można znaleźć także jedyne w swoim rodzaju tzw. piwo bez filtracji, oraz piwo o jak najbardziej roztoczańskiej nazwie: Wysoki Zamek.

Nowością na Roztoczu są dwa minibrowary

To Browar Zamość (www.browarzamosc.pl), kontynuujący tradycje piwowarskie obecne w tym mieście już w 1581 r. Browar mieści się przy ul. Sienkiewicza 22 i produkuje piwa Zamojskie jasne naturalne (piwo dolnej fermentacji produkowane ze słodu pilzneńskiego), Zamojskie ciemne piwo dolnej fermentacji delikatnym zapachu karmelu i aromatycznego chmielu) i Zamojskie pszeniczne piwo górnej fermentacji o delikatnym zapachu bananowo-goździkowym, cynamonu i aromatycznego chmielu). W 2015 r. wprowadzono na rynek także piwo Belgian Style (7% alk., piwo górnej fermentacji oparte o słód pilzneński z dodatkami słodu monachijskiego i pszenicznego oraz słodów karmelowych).

Inny zakład działa w Hrubieszowie. To browar Sulewski (www.browarsulewski.pl) mający w swojej ofercie następujące piwa: Pils (piwo dolnej fermentacji) Lager (piwo jasne dolnej fermentacji), Dunkel (piwo ciemne dolnej fermentacj), Summer Ale (piwo górnej fermentacji) i Weizen. Adres ul. Dwernickiego 4D.

Osobną kartę stanowią piwa dystrybuowane przez firmę Roztocze Sp. J. z Tomaszowa Lubelskiego. Nie są wprawdzie ważone na Roztoczu, aczkolwiek obecnie całkiem blisko bo w Hrubieszowie. Piwa te mają bardzo gustowne nazwy:

Roztocze Chmielowe, wprowadzone w 2015 r. piwo typu lager dolnej fermentacji, niefiltrowane. Początkowo na etykiecie widniały szumy na Tanwi.

Roztocze Pils, wprowadzone w 2016 r. piwo jasne dolnej fermentacji, niefiltrowane. Początkowo na etykiecie widniała wieża widokową z józefowskich kamieniołomów na etykiecie.

Roztocze Czartowe wprowadzone w 2016 r. Początkowo na etykiecie widniały ruiny papierni z Czartowego Pola. Od dłuższego czasu nie widziałem jednak tego piwa w sprzedaży.

W 2023 r. pojawiło się w regionie piwo Czartowe, pozbawione jednak bezpośredniego odniesienia do rezerwatu Czartowe Pole. Piwo jasne pełne ważone poza regionem w Żelazkowie.